Over de herijking van de kennisbases

Elke lerarenopleiding heeft binnen het programma 10voordeleraar (onderdeel van de Vereniging Hogescholen) een landelijke kennisbasis ontwikkeld. Daarin zijn de kennis en vaardigheden vastgelegd die een afgestudeerde student moet beheersen. Dit is één van de componenten om de kwaliteit van de lerarenopleidingen te borgen, zoals met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) is afgesproken. Een kennisbasis legt een brede en gemeenschappelijke basis vast. In de uitwerking is ruimte voor de profilering van de verschillende hogescholen. Deze kennisbases vragen periodiek om herziening en daarmee landelijke afstemming.

Kennisbases
De herijking betreft 60 kennisbases van de lerarenopleidingen: pabo, tweedegraads, vakmasters, kunstvakdocentenopleidingen, Academie voor lichamelijke opvoeding en Associate degrees.

Nieuwe opzet
De kennisbases bestaan straks uit drie delen. Het eerste deel is een generiek deel, gemeenschappelijk voor alle opleidingen niveau 5 tot en met 7. Het tweede deel is generiek opleidingsspecifiek. Het derde deel betreft het vakdeel; de kennisbasis van het vak. Er zijn door de ‘voorlopers’ - de tweedegraadslerarenopleidingen - al mooie stappen gezet. De pabo’s, vakmasters, kunstvakdocentenopleidingen en Academie voor lichamelijke opvoeding zijn inmiddels ook begonnen. In het komend studiejaar zijn dan alle 60 herijkingsgroepen gestart met de herijking.

Generiek deel
Met name het generiek deel vergt veel tijd. Alle opleidingen zijn hierbij vertegenwoordigd en moeten zich kunnen vinden in de inhoud. SLO, het expertisecentrum voor het landelijk curriculum, ondersteunt hierin met curriculum expertise. Naar verwachting is het gemeenschappelijke generieke deel eind 2024 afgerond.

Proces
Voorafgaand aan de herijking van een kennisbasis wordt een zogeheten ‘startnotitie’ opgesteld. Die bevat algemene en meer vakspecifieke uitgangspunten die belangrijk zijn voor de herijking van het leergebied.

Met die notitie als uitgangspunt doen lerarenopleiders vervolgens suggesties voor nadere verduidelijkingen, aanscherpingen, of aanpassingen en leggen de herijkingswensen vast. Vervolgens komt de herijkingsgroep tot een set van definitieve herijkingswensen. Het werkveld en externe deskundigen legitimeren de herijkingswensen: zij toetsen deze aan de laatste wetenschappelijke inzichten van het vak, de ontwikkelingen in het werkveld en veranderingen op het gebied van landelijk beleid. Daar waar nodig wordt verbinding gezocht met kennisbases die inhoudelijk een vakoverstijgende verwantschap kennen. Vervolgens gaat de herijkingsgroep de kennisbases herschrijven op basis van de herijkingswensen. De herschreven kennisbases worden gevalideerd en uiteindelijk bestuurlijk vastgesteld. Daarna kunnen de herijkte kennisbases worden geïmplementeerd in de opleiding. Het programmabureau 10voordeleraar coördineert het proces.

Communicatie
Om het herijkingsproces in goede banen te leiden worden de betrokkenen regelmatig geïnformeerd over de voortgang, ontwikkelingen en richtlijnen van de herijkingsproces. De communicatie verloopt via de diverse overleggremia, online informatiesessies, nieuwsbrieven, mailings, digitale werkomgeving op het extranet, deze website en LinkedIn van 10voordeleraar.

Tijdpad
Op dit moment - juni 2024 - worden de kerndoelen en examenprogramma’s voor het primair en voortgezet onderwijs geactualiseerd door SLO. Om aan te sluiten op deze ontwikkelingen - bijvoorbeeld de basisvaardigheden - is het tijdpad van de herijking afgestemd op de planning van SLO. Naar verwachting zullen in studiejaar 2026-2027 de herijkte kennisbases in gebruik worden genomen.