‘We kunnen het specifieke karakter van, en de uitdagingen voor, de beroepsgerichte lerarenopleidingen laten horen’
Jos van Meegen is programmadirecteur van de Aeres Hogeschool Wageningen. Sinds de start in 2019 neemt hij deel aan het Regieorgaan Horizontale Kwaliteitsborging Tweedegraadslerarenopleidingen als clustervoorzitter beroepsgericht. Wat maakt beroepsgericht onderwijs anders? Wat houdt zijn rol bij het regieorgaan in? Waar houden de landelijke vakoverleggen van de beroepsgerichte lerarenopleidingen zich mee bezig? En welke rol speelt beroepsgericht bij de uitvoering van het bestuursakkoord rondom de flexibilisering van de lerarenopleidingen? Wij vragen het hem.
Wat is je achtergrond?
‘Ik ben tweedegraads bevoegd docent voor de vakken biologie en wiskunde. Ik heb onderwijskunde aan de Rijksuniversiteit Leiden gestudeerd en ben afgestudeerd op kunstmatige intelligentie. Sinds 2011 ben ik werkzaam als directielid bij Aeres Hogeschool Wageningen, het voormalig Stoas. Daarvoor werkte ik als directielid in het groene vmbo en voor de overheid aan subsidieregelingen voor ondernemerschapsonderwijs’
Wat maakt beroepsgericht onderwijs anders dan de andere clusters?
‘Aeres kent vanwege de beroepsgerichte vakinhoud een sterke band met de beroepssector waarvoor de afgestudeerde docenten hun leerlingen opleiden. Denk aan het bedrijfsleven en de beroepssectoren. Dat biedt de mogelijkheid om snel op de dynamiek in de beroepssector in te springen, bijvoorbeeld als het gaat om nieuwe inzichten in gewassenteelt of trends en ontwikkelingen in horeca en keuken. Het betekent ook dat we in de beroepsgerichte lerarenopleidingen veel aandacht schenken aan het kunnen ontwikkelen van onderwijs op basis van innovatieve vakkennis.’
Hoe lang maak je al onderdeel uit van het regieorgaan en wat is je rol?
‘Als lerarenopleiding beroepsgerichte vakken zijn de lijntjes met het werkveld kort. De afstanden met andere tweedegraadslerarenopleidingen zijn soms wat groter. Daarom is actieve deelname in ADEF en het Regieorgaan Horizontale Kwaliteitsborging Lerarenopleidingen belangrijk: we leren van andere hogescholen en kunnen het specifieke karakter van, en de uitdagingen voor, de beroepsgerichte lerarenopleidingen laten horen. Het regieorgaan kent vijf clusters lerarenopleidingen. Ik ben clustervoorzitter beroepsgericht. Met ondersteuning van 10voordeleraar borgen wij de kwaliteit van de opleidingen. Hoewel er in de breedte van alle tweedegraadslerarenopleidingen veel aandacht is voor de landelijke kennistoetsen, is het in het cluster beroepsgericht, met ondersteuning van 10voordeleraar, gelukt om de methodiek van peerreview de afgelopen jaren verder te versterken.’
“In het cluster beroepsgericht is het, met ondersteuning van 10voordeleraar, gelukt om de methodiek van peerreview de afgelopen jaren verder te versterken.”
Waar houden de landelijke vakoverleggen van de beroepsgerichte lerarenopleidingen zich mee bezig?
‘De inhoud van de opleidingen is vastgelegd in de vakspecifieke kennisbasis en in de generieke kennisbasis voor alle tweedegraadslerarenopleidingen. De vakspecifieke kennisbasis is de afgelopen jaren in het landelijk vakoverleg per opleiding in een peerreviewsetting kritisch geanalyseerd. In het landelijk vakoverleg van de lerarenopleidingen van Aeres sluit altijd een vertegenwoordiging uit het werkveld aan. Bijvoorbeeld door een vertegenwoordiging van het Platform VMBO. In peerreview met hogescholen in een landelijk vakoverleg zorgen we ervoor dat we de dingen goed doen, met vertegenwoordiging uit het werkveld zorgen we ervoor dat we de goede dingen doen.’
Wat staat er op de planning voor de landelijke vakoverleggen?
‘De landelijke vakoverleggen staan nu op het punt om de vakspecifieke kennisbasis te herijken op basis van de peerreviews in de afgelopen jaren. Aeres sluit met haar beroepsgerichte lerarenopleidingen zoveel als mogelijk aan bij de herijkingssystematiek die via het regieorgaan en met ondersteuning van 10voordeleraar momenteel wordt opgesteld. De nauwe samenwerking met de beroepssectoren over de inhoud van de vakspecifieke kennisbasis maakt het mogelijk om de herijkingssystematiek voor deze beroepsgerichte opleidingen compact en doeltreffend te houden. We gaan er daarom vanuit dat de herijking van de kennisbasis in beperkte tijd en in de bestaande organisatiestructuur van het regieorgaan en landelijke vakoverleggen kan plaatsvinden, zonder inrichting van een extra en uitgebreide projectstructuur.’
“De nauwe samenwerking met de beroepssectoren maakt het mogelijk om de herijkingssystematiek voor deze beroepsgerichte opleidingen compact en doeltreffend te houden.”
Wat kunnen andere lerarenopleidingen van jullie leren rondom de flexibilisering van de lerarenopleidingen?
‘Voor de uitvoering van het Bestuursakkoord Flexibilisering Lerarenopleidingen sluit Aeres actief aan bij de kerngroep en de verschillende werkgroepen. Het is voor de beroepsgerichte vakken bijvoorbeeld van groot belang om juist op het onderdeel werkervaring verantwoord te kunnen waarderen wat een student aan eerder verworven competenties meeneemt. Daarmee hebben we veel ervaring; een groot deel van onze studenten volgt een studieroute waarin werkervaring gewogen is. In de meest recente accreditaties is de waardering voor onze aanpak daarin groot geweest. Het bestuursakkoord vraagt om bredere aandacht in de tweedegraadslerarenopleidingen voor die waardering van werkervaring. Dat juichen we toe, maar we zullen ervoor moeten waken dat onze ervaring en successen op dat terrein niet onder druk komen te staan als voor de meer theoretische algemeen vormende vakken andere afspraken gemaakt worden.’
“Het is voor de beroepsgerichte vakken van groot belang om juist op het onderdeel werkervaring verantwoord te kunnen waarderen wat een student aan eerder verworven competenties meeneemt. ”
Hoe gaat de samenwerking met de andere lerarenopleidingen?
‘Het programmabureau 10voordeleraar voert ondersteunende werkzaamheden uit op alle bovengenoemde terreinen. We hebben dan ook een groot belang in goed contact met 10voordeleraar. Gelukkig is de samenwerking prima en merken we dat we herkend en erkend worden. Voor de toekomst is de wens om nog nadrukkelijker herkenbaar te zijn als opleider voor beroepsgerichte vakken.’
Welke onderwijsontwikkelingen signaleer jij voor de beroepsgerichte lerarenopleidingen?
‘Alhoewel de oorsprong van Aeres in de groene, agrarische, sector ligt en we daar vol overtuiging onze verantwoordelijkheid nemen en waar we trots op zijn, verbreden we in de lerarenopleidingen de aandacht voor beroepsgerichte vakken. We werken daarin graag samen met andere hogescholen die opleiden voor beroepsgerichte vakken, bijvoorbeeld in het Expertise Centrum Professionaliseren Beroepsonderwijs (ECPB). Juist de beroepsgerichte vakken waarvoor wij gezamenlijk de docenten opleiden vormen de kern van het beroepsonderwijs: het vmbo en mbo. Goed opgeleide docenten in de beroepsgerichte vakken staan garant voor kwaliteit van het beroepsonderwijs. De aandacht voor het (opleiden van docenten in) beroepsgerichte vakken in het vmbo en mbo kan daarom niet groot genoeg zijn. We hopen erop dat 10voordeleraar ons nadrukkelijk blijft ondersteunen in dit specifieke deel van het onderwijsveld.’
Aeres Hogeschool Wageningen
Aeres Hogeschool Wageningen biedt drie lerarenopleidingen die opleiden voor een beroepsgericht vak in het vmbo en het mbo. Deze opleidingen leveren een volwaardige tweedegraadsbevoegdheid voor onderbouw voortgezet onderwijs (waaronder vmbo) en middelbaar beroepsonderwijs (mbo).
De lesbevoegdheid die met een tweedegraadslerarenopleiding behaald wordt is gekoppeld aan een schoolvak: in ons geval is dat een beroepsgericht profiel in het vmbo. Docenten zijn met die lesbevoegdheid eveneens bevoegd voor het mbo (waarin een andere bevoegdheidsregeling bestaat).
In het vmbo bestaan tien beroepsgerichte profielen, Aeres leidt op voor drie van deze profielen: Groen, Horeca, Bakkerij & Recreatie en Dienstverlening & Producten. In het mbo bevatten de verwante opleidingsdomeinen ‘specialisaties’ uit de brede vmbo-profielen. Zo leiden we docenten op voor het beroepsgerichte vmbo profiel Horeca Bakkerij & Recreatie (HBR), waarvoor in het mbo opleidingsdomein Horeca & Bakkerij meerdere kwalificatiedossiers bestaan, zoals bijvoorbeeld Patisserie, Keuken of Bediening.
Aeres Hogeschool is met ongeveer 4000 studenten een middelgrote hogeschool. De lerarenopleidingen zijn gezamenlijk gesitueerd in één faculteit in Wageningen. Aan de faculteit in Wageningen studeren ongeveer 800 studenten, waarvan ongeveer 600 een lerarenopleiding volgen (de anderen volgen de opleiding Associate degree Educatief professional Beroepsonderwijs of de opleiding Master Leren en Innoveren).
De samenwerking met de scholen waarvoor we de docenten opleiden is vooral in het groene onderwijs heel sterk. Speciaal voor het Groene Onderwijs is Aeres penvoerder van opleidingsschool het Groene Consortium. Op één na participeren alle groene onderwijsinstellingen in deze opleidingsschool gericht op de groene vakdocent in opleiding. Aeres heeft daarmee een landelijke rol en functie voor het opleiden en professionaliseren in het groene onderwijs. Bijzonder is dat Aeres Hogeschool onderdeel is van de Aeres groep waarin ook Aeres vmbo en Aeres mbo zijn opgenomen.