Onderzoeksresultaten naar uitval toelatingstoetsen

In juni 2021 is het onderzoek Toelatingstoetsen Getoetst opgeleverd. Het onderzoek is gedaan op verzoek van de Tweede Kamer, die graag wil weten waarom er bij de toelatingstoets zoveel uitval is van potentiële studenten met een niet-westerse achtergrond die zich inschrijven voor de pabo. De onderzoekers komen tot de conclusie dat op vraagniveau geen sprake is van aantoonbare bias. Ze zien wel mogelijkheden in het verbeteren van de handreikingen die dienen als basis voor zelfstudie voor het betreffende vak.

Als iemand aan de pabo wil gaan studeren, moet hij sinds studiejaar 2015-2016 voldoen aan een aantal toelatingseisen. Afhankelijk van de vooropleiding moet de aspirant-student een toelatingstoets met meerkeuzevragen maken voor een of meerdere van de vakken Aardrijkskunde, Geschiedenis en Natuur & Techniek. Het doel is om te voorkomen dat pabo’s binnen het curriculum tijd moeten besteden aan het wegwerken van achterstanden in de veronderstelde voorkennis in het toch al volle curriculum. Het programmabureau 10voordeleraar ondersteunt bij de organisatie rondom de toelatingstoetsen.

Evaluatie naar de toelatingstoetsen

In december 2019 verscheen het evaluatierapport naar de bijzondere nadere vooropleidingseisen door ResearchNed. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de toetsen behoorlijk ingeburgerd zijn bij zowel de aspirant-studenten als de pabo’s. Bovendien werd de selecterende functie van de toets benoemd, wat mede zorgt voor een lagere uitval van studenten aan het einde van het eerste jaar van de opleiding.

Er zijn ook kanttekeningen te plaatsen. Verhoudingsgewijs ervaren veel mbo-studenten moeite met de toelatingstoetsen. Zij moeten voor elk van de drie vakken een toets maken. En als de toets niet wordt gehaald, dan krijgen deze aspirant-studenten niet de kans zich tijdens de opleiding te ontwikkelen. Ten slotte vallen studenten met een niet-westerse migratieachtergrond uit op de toelatingstoetsen.

Toezeggingen van de minister

Op grond van het evaluatierapport zegde de minister in een lerarenbrief een aantal concrete toezeggingen aan de Tweede Kamer toe. Eén hiervan betrof het stimuleren van de doorstroom vanuit het mbo naar de pabo. Ook gaf ze aan de toets en de toetsopgaven door te willen lichten op de aanwezigheid van mogelijke ‘westerse bias’, omdat aspirant-studenten met een niet-westerse migratie-achtergrond zo vaak uitvallen op de toelatingstoetsen. En dus uiteindelijk niet instromen in de pabo.

Onderzoek naar mogelijke westerse bias

Op grond hiervan is een onderzoek onder regie van de projectleider van de toelatingstoetsen door Fontys Lerarenopleiding Tilburg uitgevoerd. Cito heeft medewerking verleend door het verzamelen van aanvullende gegevens over de kandidaten. Daarnaast nam Cito het uitvoeren en beschrijven van de psychometrische analyses op zich.

In juni 2021 is het onderzoek Toelatingstoetsen Getoetst opgeleverd en aan de kamer aangeboden. De onderzoekers komen hierin tot de conclusie dat er op vraagniveau geen sprake van aantoonbare bias: de vragen selecteren niet anders dan waar ze op zouden moeten selecteren voor de toets. Op toetsniveau geven ze meer duiding.

In de handreikingen zijn de toetsdoelen en een omschrijving van de inhoudelijke kaders per vak opgenomen. Dit dient als basis voor zelfstudie voor het betreffende vak. De inhoud ervan is echter zo talig en abstract dat dit de zelfstudie van de aspirant-student eerder in de weg zit dan ondersteunt. Ook ontbreekt in de handreikingen een de noodzakelijke context die aspirant-studenten nodig hebben om zich de inhoud eigen te maken.

Hoe verder?

In een reactie op het onderzoek Toelatingstoetsen Getoetst heeft de minister aangegeven dat de handreikingen kritisch tegen het licht moeten worden gehouden en mogelijk herschreven moeten worden, zodat het aspirant-studenten helpt in de voorbereiding op de toelatingstoetsen. De komende periode zal hier verder uitvoering aan worden gegeven, in de hoop dat meer aspirant-studenten de toetsen halen en kunnen beginnen met de pabo.